admin 6 czerwca 2018

Analiza wypowiedzi

Psychologia języka

Analiza wypowiedzi

narracja i paradygmaty, rachunek zdań, części mowy, formy fleksyjne, FOXP2

To co jest mówione, jest jednym z najbardziej konkretnych przejawów naszych myśli, postaw i preferowanych sposobów działania – może zostać nagrane, przepisane oraz poddane rzetelnej i precyzyjnej analizie ilościowej i jakościowej. Badanie języka to nasza pasja i najbardziej podstawowa metoda pracy. Przejdźmy do kilku przykładów.

System Kodowania Wypowiedzi Whitefox zawiera 152 formy językowe.

Pytania rozpoczynające się od „czy?”

W sytuacji kiedy zadaję pytanie od „czy?”, muszę wcześniej pomyśleć stwierdzenie, które chce poddać weryfikacji. Nie jest możliwe zadanie pytania od „czy?”, bez przyjęcia minimum 1 założenia (podejrzenia, oskarżenia).

„Czy nie rozmawiasz z Tomkiem, ponieważ nie dostałeś premii za realizowany ostatnio projekt?” „Czy powiedziałeś innym co chcesz zrobić, zanim rozpocząłeś to działanie?” „Czy może było tak, że to Ty nie wykonałeś swojej części pracy?” „Czy dzwoni Pani do nas w związku z awarią czy w innej sprawie, czy dzwoni Pani z Gdańska, czy z Krakowa?”

Analizując transkrypcję wypowiedzi widzimy, że ponad 60% uczestników naszych programów rozwojowych ma tendencję do nadużywania pytań zamkniętych od słowa „czy?”. Ich umysły nieustannie formułują masę różnych stwierdzeń, założeń i hipotez. Inne osoby w tej sytuacji mogą mówić jedynie: tak lub nie. Jaka będzie komunikacja menedżera z jego pracownikami i klientami, jeżeli na 40 stronach transkrypcji jego wypowiedzi pojawiło się 150 razy „czy?” i tylko 2 pytanie otwarte od zaimka „co?”. W jaki sposób będzie on słyszał i rozumiał wypowiedzi innych? Co się stanie z komunikacją tej osoby jeżeli do słowa „czy?” dodamy występującą często z tym zaimkiem frazę „tak, ale…” i na tych 40 stronach wystąpi ona 80 razy? Jakie jest ryzyko, że osoba z którą pracujemy w tej sytuacji słyszy przede wszystkim własne myśli, pomysły i założenia?

Czas przeszły i okolicznik przyczyny „dlaczego” vs czas przyszły i czasowniki modalne

Jednym z ważnych ćwiczeń w czasie naszych sesji Development Center i treningów kompetencji są rozmowy przełożony-podwładny. Trwają one zwykle od 10 do 15 minut i dotyczą problemów, które najczęściej pojawiają się w codziennej pracy z zespołem tj. opóźnień, błędów, pretensji. Transkrypcja takiej rozmowy zajmuje ok. 3 – 4 stron. Podobnie jak w przypadku pytań od „czy” ponad 60% osób (przed szkoleniem) prowadzi takie spotkania w czasie przeszłym wykorzystując wielokrotnie okolicznik przyczyny „dlaczego?”. Dominują następujące wypowiedzi:

„Co się stało? Opowiedz konkretnie… dlaczego tak to zrobiłeś? Dlaczego nie przekazałeś tych informacji wcześniej? Dlaczego tak się zachowałeś? Co wtedy zrobił Tomek? Nie, tak nie było… w tej sytuacji musiałeś wiedzieć… Nie ja tego nie zrobiłem, ja nie wiedziałem, to Tomek nie powiedział, to on zabrał… itd.”

Jeżeli całe 15 minut rozmawiamy w czasie przeszłym bardzo trudno wypracować rozsądne rozwiązanie trudnej sytuacji. Musielibyśmy mówić istotnie więcej w czasie przyszłym i korzystać z czasowników modalnych np.

„Co możesz zrobić w tej sytuacji? Co chcesz zrobić w tej sytuacji? Co teraz zamierzasz? Będziemy teraz… Ja będę teraz… a więc podsumowując do końca miesiąca zrealizujesz zlecone zadanie, a ja w tym czasie znajdę możliwość na sfinansowanie Twojego projektu… ten dokument muszę skończyć do jutra do 15.00”

O czym rozmawiamy z naszymi pracownikami i współpracownikami, jeżeli niemal cały czas mówimy w czasie przeszłym, a mówienie o przyszłości ograniczamy do wydawania krótkich wytycznych i wskazówek – bo już nie mamy czasu na rozmawianie o pomysłach? Co powiedzą nam pracownicy, którzy na początku naszych rozmów będą czuli się oceniani i atakowani? Jak będzie wartość ich wyjaśnień i usprawiedliwiania siebie w tej sytuacji? W jakiś sposób zrealizujemy w terminie postawione nam cele i zadania jeżeli nie potrafimy używać słów: móc, chcieć, zamierzać?

Zdania zawsze prawdziwe A=A^~A=~A^Av~A

„Zawsze możesz do mnie przyjść – drzwi mojego gabinetu są zawsze otwarte…, wiesz, biegu rzeki nie zatrzymasz… czasami niezwykle ważna jest stanowczość i determinacja – choć występują i takie sytuacje, w których niezwykle istotna jest ostrożność i zachowanie pewnego dystansu… musimy pamiętać o tym, że innowacje to podstawa naszego sukcesu, a innowacje to takie nowości, które są nowe i nie są jeszcze rozpowszechnione… musisz pamiętać o tym, że w pracy zespołu bardzo ważna jest komunikacja… bez komunikacji nie jest możliwa skuteczna współpraca w miłej atmosferze… warto szanować innych i grzecznie się do nich odnosić wiesz… to bardzo pomaga i jeszcze powiem Ci, że… itd.”

Większość z nas określiłaby takie wypowiedzi jako pustosłowie, powtarzanie banałów, ględzenie, wpadanie w ton „ja-wyżej”. Jak Państwo myślą? Ilu z nas przytrafiają się takie wypowiedzi? I nie chodzi o krótkie dwa czy trzy wtrącenia. Mówimy tutaj o kilkuminutowych wielozdaniowych dobrych radach w stylu A jest ważne, ponieważ jest A, a nie-A prowadzi do kłopotów ponieważ jest nie-A. Ponad 50% z nas nie potrafi się powstrzymać przed takim mówieniem. Najczęściej tego nie kontrolujemy i nie zdajemy sobie sprawy jaką trudność sprawiamy innym.

Liczba (Q(c-kz))/((Q(c-kz)-Ks)*EBIT/(EBIT-odsetki)=DLT

Galileusz powiedział, że matematyka jest alfabetem, za pomocą, którego Bóg opisał wszechświat. Liczby pomagają nam najczęściej odnaleźć się w rzeczywistości – ukonkretniają i urealniają nasze cele i problemy. Nie brakuje nam nie wiadomo jakiej marży do końca miesiąca – wiemy, że potrzebujemy jeszcze 2,200,000 zł. Ta liczba doprecyzowuje i dookreśla zakres naszych działań i możliwości. W jaki sposób będzie zarządzał swoim pionem/działem/departamentem menedżer, który w czasie 8h sesji Development Center, w której konieczne było wielokrotne liczenie i kalkulowanie, jedynie 4 razy w swoich wypowiedziach i zapisach użył liczebników? Co w sytuacji, kiedy w tym, co powiedział i zapisał przeważają zaimki nieokreślone takie jak: ktoś, coś, jakiś, gdzieś, kiedyś lub przysłówki i wyrażenia: więcej, mniej, trochę i troszeczkę, w pewnym stopniu…? Jakie będę konsekwencje podejmowanych przez niego decyzji?

„Nie”, „niestety” i „jeżeli”

Czasami zdarza się, że pracujemy z osobami, które zajmują się prostą obsługą klienta. Ich rozmowy trwają zwykle od 2 do 5 minut. Jeżeli pracownicy Ci nie zostaną przygotowani do rozmawiania z dużą ilością osób w sytuacji, kiedy trzeba radzić sobie z trudnymi problemami i konfliktami można usłyszeć następujące wypowiedzi:

„Nie niestety, nie mogę tego zrobić, to jest nie możliwe w naszym systemie… jeżeli byłby Pan/byłaby Pani to wtedy… jednak ponieważ Pan/Pani nie jest… to zgodnie z obowiązującymi procedurami nie jestem w stanie…, niestety nie potrafię odpowiedzieć na to pytanie… jeżeli chciałbym Pan/Pani to wtedy, jednak jeżeli obowiązują Pana/Panią regulacje „Z” to nie będzie możliwe… to nie jest w zakresie moich obowiązków… nie mam dostępu do tych informacji… już Panu/Pani mówiłem/am, że niestety nie…”

Liderzy mówienia „nie”, „niestety” i „jeżeli” w nagranych przez nas rozmowach potrafią użyć tych słów kilkadziesiąt razy w ciągu kilku minut (np. 2 rozmowy po 3 minuty: 21 „nie”, 18 „niestety”, 12 „jeżeli”). Pozostałe osoby, bez przygotowania, radzą sobie niewiele lepiej. Jeżeli masz w ręku wyłącznie młotek, wszystko przypomina gwóźdź. Jeżeli nie potrafisz nazywać potrzeb i emocji rozmówcy, jeżeli nie potrafisz mówić w czasie przyszłym o tym co możesz, zamierzać i co zrobisz… „nie”, „niestety” i „jeżeli” będzie rozsądnym rozwiązaniem, a czasami jedynym wyjściem z trudnej sytuacji.

Komentarze do Państwa wypowiedzi w raportach indywidualnych oraz przekazywane w czasie treningów wskazówki komunikacyjne mają najczęściej odniesienie do następujących dziedzin wiedzy i nauki o języku. Tutaj chcemy wymienić jedynie najważniejsze z nich.

A. Antropologia i początki rozwoju mowy

Człowiekowate - 99% rozwoju bez języka

Przyjmuje się, że język jaki znamy, tj. oparty na składni, powstał ok. 45000 lat temu wraz z pojawieniem się nowego gatunku Homo Sapiens. Przy 6 mln lat rozwoju hominidów mówienie jest czymś naprawdę nowym (to poniżej 1% czasu rozwoju człowiekowatych). Matematyczny model dynamiki ewolucyjnego rozwoju języka (Nowak, Komarova) pokazał, że przejście z proto-języka, w którym nie było jeszcze części mowy stało się opłacalne gdy słownik człowiekowatych przekroczył 400 elementów (ze składnią przy tej wielkości słownika mówi się szybciej i bardziej precyzyjnie). Fascynują nas właśnie takie badania i analizy – wiedza dotycząca początków mowy pomaga nam zrozumieć to, z czym pracujemy na co dzień. Możemy np. postawić pytanie – jakie było pierwotne zastosowanie aktów mowy – czy ważniejsze było działanie i współdziałanie, czy może tworzenie prawdziwych i rzetelnych reprezentacji na temat świata. Z tym dylematem pracujemy niemal w każdym raporcie – a uczestnicy naszych szkoleń dzielą się na tych, którzy traktują swój język jak użyteczne narzędzie do działania i tych, bardziej upartych którzy dużo większe znaczenie przywiązują do możliwego dzięki językowi opisowi świata.

B. Badania neurolingwistyczne

Jak wytłumaczyć fakt, że mysz z wszczepionym genem FOXP2 skuteczniej radzi sobie z poznawaniem nowego labiryntu? Jakie znaczenie mają dla języka podwyższone zdolności powtarzania tych samych procedur i nawyków? Czy jest możliwa utrata czytania, ale nie pisania i czy można stracić mówienie czasownikami i zachować posługiwanie się rzeczownikami. Odpowiedzi na te pytania mogą być zaskakujące.

FOXP2 – to gen odkryty w 7 chromosomie człowieka, którego brak odziedziczony zgodnie z prawami Mendla, powoduje zaburzenia językowe (SLI) – szczególnie w aspekcie posługiwania się gramatyką, która jest zbiorem reguł i rutyn językowych.
Tak, w wyniku udaru można utracić zdolność czytania i zachować zdolność pisania.
Tak, można również mieć poważne trudności w mówieniu czasownikami i dużo dużo mniejsze w posługiwaniu się rzeczownikami.

FOXP2 to gen człowieka odpowiedzialny za kompetencję językową, szczególnie w zakresie gramatyki, która jest zbiorem reguł, rutyn i schematów.

Wiedza z tego zakresu pomaga nam zrozumieć, z czym mogą wiązać się małe specyficzne błędy w mówieniu i pisaniu. Jakie znaczenie dla codziennej organizacji pracy mogą mieć istotne agramatyzmy i paragramatyzmy.

C. Rozwój języka małego dziecka

To szczególnie fascynujący obszar wiedzy ponieważ mówi nie tylko o rozwoju języka, ale także o rozwoju całego człowieka. Z naszej perspektywy dwa zagadnienia wydają się szczególnie interesujące:

Rozpad „holofraz” małego dziecka np. holofrazy „Buty!” na strukturę predykatywno-argumentową i wszystkie części mowy oraz formy fleksyjne tj. w tym wypadku:

„Mamo załóż mi proszę buty, bo bardzo chciałbym wyjść teraz na podwórko i pobiegać z innymi dziećmi. Słyszę je przez okno… jest otwarte, nie zauważyłaś?”.

W analizowanych przez nas transkryptach rozmów i wypowiedzi dostrzegamy różny poziom rozpadu – tylko część z nas potrafi płynnie posługiwać się złożonymi pojęciami abstrakcyjnymi, a jeszcze mniej zdaje sobie sprawę z ich ograniczeń i błędów, w które wpadamy, jeżeli je absolutyzujemy.

Rozwój teorii umysłu innych osób. Przeprowadźmy krótki test fałszywych przekonań. Do pokoju zapraszamy dwójkę dzieci. Kiedy są razem chowamy zabawkę do szafy. Teraz prosimy jedno z dzieci o wyjście z pokoju. Kiedy dziecko zamknie za sobą drzwi, wyjmujemy zabawkę z szafy i ukrywamy ją w biurku. Teraz pytamy dziecko, które widziało co robimy (i które jest badane), gdzie jego/jej kolega/koleżanka będzie szukał zabawki, kiedy ponownie zaprosimy go do pokoju. Dzieci, które odpowiedzą, że będzie jej szukał/szukała w biurku nie mają TEORII UMYSŁU INNEJ OSOBY. Takie odpowiedzi klasyfikujemy jako autystyczne. Jaki jest świat osoby, które nie potrafi przyjmować perspektywy innych? W jakim świecie żyje? Czym będzie w tej sytuacji empatia? Choć może to zabrzmieć paradoksalnie wielu z nas ma poważne trudności z decentracją (co nie oznacza oczywiście, że nie rozwiążemy testu fałszywych przekonań) – zdarza się, że nie potrafimy wczuć się w naszych klientów i naszych pracowników – często mówimy swoje i do siebie.

D. Psycholingwistyka

Z perspektywy naszej pracy istotne są:

Listy wyrażeń i wyrazów pierwotnych tj. takich, które powtarzają się we wszystkich językach świata. Ciekawe w tym kontekście może być ustalenie Swadesha, że możemy wyróżnić listę 100 takich słów, ale już nie 200, ponieważ w części języków nie będą one miały swoich odpowiedników,

Banki mowy i listy frekwencyjne współczesnej polszczyzny, w których możemy zweryfikować częstość występowania poszczególnych słów,

Teorie i badania z zakresu gramatyki generatywno-transformacyjnej (Gramatyki Uniwersalnej) opisujące funkcje i znaczenie poszczególnych części mowy oraz form fleksyjnych,

Teoria aktów mowy sformułowana przez Johna Austina i rozwijana przez Johna Searle. W niej znajdujemy zestawienia i listy czasowników performatywnych tj. wyróżniających w naszej komunikacji takie wypowiedzi jak: informowanie, zaprzeczanie, pytanie, rozkazywanie, proszenie, obiecywanie, gratulowanie, grożenie, przepraszanie, dziękowanie, mianowanie, ogłaszanie itd. Przygotowywane przez nas analizy wypowiedzi sa pełne tego typu zachowań. I ma tutaj oczywiście znaczenie czy rozmowa z zespołem odbywa się poprzez takie czasowniki performatywne jak: pytania, przekazywanie informacji czy też na przemian prośby, groźby i zastraszanie. Bardzo wielu menedżerów w ograniczony sposób korzysta z zadawania pytań i parafrazowania wypowiedzi swoich pracowników i współpracowników.

Metody analizy słów-kluczy. Np. Istotna nadreprezentacja wyrażeń: zawsze, nigdy, trzeba, powinno się, nie wolno, wszyscy, nikt, całkowicie, absolutnie, bez wątpienia zgodnie z badaniami Suitberta Ertela świadczy o podwyższonym lub wysokim poziomie dogmatyzmu. A każdy z nas wie jak trudno jest pracować z ludźmi, którzy sa nieomylni i wszystko wiedzą lepiej.

Teorie i metody z zakresu analizy dyskursu i narracji.

E. Filozofia

Nasi ulubieni autorzy to: Wittgenstein I, Wittgenstein II, Gadamer, Chomsky, Popper, Khun, Buber, Levinas.

A słowa się po niebie włóczą i łajdaczą – I udają, że znaczą coś więcej, niż znaczą!…

B. Leśmian

Czytaj dalej

admin 22 listopada 2017

Logika działania

Program rozwoju menedżerów

Logika działania

modele rozwoju człowieka dorosłego, stadia i kryzysy

A. Różne logiki działania

W naszej pracy spotykamy ludzi, którzy charakteryzują się bardzo różnymi logikami działania. Jedni myślą niemal wyłącznie o sobie i o tym co jest dla nich najważniejsze – niszczą wokół siebie motywację, zaangażowanie, radość i optymizm. Inni potrafią słuchać, rozumieć i otaczać swój zespół szczególnym rodzajem troski – jeśli mogą kierować innymi, stają się skutecznymi liderami swoich społeczności.

My - zajmujemy się tym „co i jak te osoby mówią” oraz tym, „co możemy wyczytać z ich ekspresji emocji”.

B. Metoda Whitefox

Aby przygotować rzetelny raport DC nagrywamy i analizujemy wypowiedzi, uważnie – czasami wielokrotnie – oglądamy te same zapisy wideo z mimiką twarzy, wykorzystujemy nowoczesne systemy i technologie. Język i ekspresja emocjonalna egocentryków i osób empatycznych bardzo się różni (inne formy językowe, inne miny). Oczywiście świat, który obserwujemy nie składa się wyłącznie z czarno-białych charakterów – jest sporo odcieni i szarości. Na skali od egotyzmu do decentracji znajduje się przynajmniej kilka poziomów pośrednich.

Aby usystematyzować różne logiki działania i komunikacji posługujemy się modelami rozwoju człowieka dorosłego oraz odkryciami neuro-nauki.

C. Raport i szkolenie

W przygotowanych przez nas raportach indywidualnych pokazujemy Państwu jakie formy językowe i schematy mimiczne charakteryzują poszczególne poziomy słuchania i rozumienia oraz jakie struktury neuronalne biorą udział w opisanych procesach komunikacyjnych. Uczestnicy naszych szkoleń i programów rozwojowych mówią najczęściej, że doświadczenie zobaczenia samych siebie z perspektywy tych analiz pomaga im zmieniać się i rozwijać, a ćwiczenie nowych form językowych w trakcie szkolenia pogłębia to doświadczenie.

Pozytywny feedback ze strony naszych klientów to dla nas najważniejsze potwierdzenie skuteczności stosowanych metod.

Poniżej przedstawiamy opisy 6 poziomów przywództwa inspirowanych modelem Torberta (Global Leadership Profile) oraz wybrane struktury neuronalne uczestniczące w procesie komunikacji.

Oportunista

Człowiek skoncentrowany niemal wyłącznie na sobie, nie liczy się z nikim i z niczym. Słucha wyłącznie własnych potrzeb i emocji. Wykorzystuje innych dla własnej korzyści łamiąc składane obietnice i deklaracje. Kłamie, kradnie i krzywdzi (…ludzi w firmie i najbliższych). Potrzeby i wartości klientów są bez znaczenia (…i tak kupią), emocje i uczucia pracowników stanowią wyłącznie zagrożenie (…i tak nie mają alternatywy). Cała energia takiej osoby jest skupiona na grze i manipulacji (kto kogo?). Tam gdzie się pojawia natychmiast powstają konflikty i nieporozumienia.

Dyplomata

Osoba skoncentrowana na własnym lęku stara się przede wszystkim uniknąć spotkania z tym co ją przeraża (trudne zadanie, rozmowa z przełożonym, podjęcie decyzji). Chętnie zaprzecza temu co widzi i słyszy. Chce uważać, że wszystko jest w porządku, że będzie miło, że powinno być sympatycznie. Przypomina dyplomatę, który co chwila musi ukrywać lub wyjaśniać kłopotliwe skandale i wpadki. Na wszelki wypadek nie zajmuje wyraźnego stanowiska, nie chcę po raz kolejny się pomylić, lubi to co twierdzi większość, kocha stereotypy i przyjęte przez grupę procedury. Energię przeznacza przede wszystkim na budowanie zasłon, iluzji i kryjówek.

Ekspert

Umysł przywiązany do myślenia nieustannie mówi, ocenia, systematyzuje, uważa i ma sprecyzowane przekonania. Twierdzi, że takie zachowanie w jego przypadku jest całkowicie uzasadnione ponieważ najczęściej ma odpowiednią wiedzę i kwalifikację formalne. Trudno mu przerwać – a nawet jeśli się to uda, to tylko na chwilę – zazwyczaj pogrążony jest w swoich analizach i systemach. Nie rozmawia z Tobą – rozmawia sam ze sobą. Nie widzi świata – jest skupiony na abstrakcjach i językach technicznych. Trudno mu zobaczyć to, co inne, nowe, szczegółowe, subiektywne, niestandardowe. Firma i klienci powinni działać zgodnie z opisanymi, przez ekspertów modelami, teoriami i procedurami.

Achiever

Człowiek celów i dążeń zachowuje się jak Zdobywca. W ogóle nie interesuje go, żeby było miło. Nie musi być racjonalnie i zgodnie z przyjętymi założeniami. Chce rezultatów i wyników. Rywalizuje. Teraźniejszość się nie liczy, znaczenie ma niemal wyłącznie przyszłość, która jest do wygrania (to będzie decydujący kwartał, to będzie decydujący rok – tak jak każdy od 30 lat). Żyje tym, co dopiero ma się wydarzyć, martwi się i niepokoi czy aby na pewno będzie tak jak zapisał sobie w swoich planach, kalendarzach i organizerach. Umyka mu to, co mówią, robią i czują inni – najważniejsze jest tam i wtedy (dopóki oczywiście nie nastąpi).

Indywidualista

Umysł bez celów i dążeń to stan, który pojawia się w sytuacji, kiedy całościowe i najczęściej wieloletnie poświęcenie na rzecz celów i zobowiązań prowadzi w końcu do kryzysu. Praca przestaje przynosić radość i satysfakcję. Psychikę dotyka zmęczenie, frustracja i wyczerpanie. Coraz częściej pojawiają się myśli o zmianie. Umysł zaczyna wtedy dostrzegać wyraźniej intencje, uczucia i działania innych osób. Martwi go ich zawiść, ich udawanie, zbyt złożone myśli i bezrefleksyjne działania. Staje się bardziej tolerancyjny i opanowany. Nabiera dystansu. Zaczyna uważnie słuchać swoich klientów i współpracowników.

Strateg

Osoba, która od wielu lat uważnie słucha i potrafi zdystansować się do samej siebie, swoich lęków, swoich złożeń, swoich celów i dążeń uzyskuje szczególny rodzaj wrażliwości. Jest bardzo uważna na zmiany w tym, co mówią i przeżywają ważni dla niej ludzie – klienci, współpracownicy, najbliżsi. Jest uważna na wszelkie zmiany – także te systemowe i techniczne w otoczeniu zewnętrznym. Ma szczególne wyczucie czasu i inni często z zaskoczeniem odkrywają, że dostrzegła i przewidziała sprawy i zdarzenia, o których oni nie pomyśleli. Ma szczególny zmysł strategiczny, który jest cechą każdego skutecznego lidera. Ludzie wokół niej czują się bezpieczni – wiedzą, że zawsze coś wymyśli (albo już wymyśliła) i że uwzględni to, na czym im zależy.

Istotne osłabienie funkcjonowania przedstawionego obwodu prowadzi do zaburzeń takich jak: BORDERLINE, PSYCHOPATIA, NARCYZM.

AI – przednia część wyspy – arterior insula
Amyg – ciało migdałowate – amygdala
cACC/MCC – część ogonowa przedniego zakrętu obręczy, środkowa część zakrętu obręczy – caudal anterior cingulate cortex, midddle cingulate cortex
dMPFC/vMPFC- grzebietowa i brzuszna część przyśrodkowej kory przedczołowej – dorsal et ventral medial prefrontal cortex
FO – wieczko czołowe – frontal operculum
IFG – zakręt czołowy dolny – inferior frontal gyrus
IPL, IPS- płacik ciemieniowy dolny, bruzda ciemieniowa dolna [neurony lustrzane] – inferior parietal lobule, inferior parietal sulcus
OFC – koro oczodołowo – czołowa – orbifrontal cortex
pSTS – tylna część bruzdy skoronowej górnej – posteriol superior temporal sulcus
RTPJ – prawe skrzyżowanie skroniowo-ciemieniowe – right temporal-parietal junction
SMC – kora czuciowo-somatyczna

Rozwój i efektywne funkcjonowanie opisanych struktur warunkuje: ROZUMIENIE INNYCH, ROZUMIENIE RYNKU, skuteczne PRZYWÓDZTWO.

Czytaj dalej

admin 22 listopada 2017

Emocje i motywacje

Analiza ekspresji mimicznych

Emocje i motywacje

facial action coding system, Paul Ekman 70'

System Kodowania Ruchów Mimicznych został opublikowany przez Paula Ekmana i Wallace’a Friesena w pracy Facial Action Coding System: A Technique for the Measurement of Facial Movement w 1978 roku. Publikacja ta raz na zawsze zmieniła współczesne myślenie o emocjach oraz podejście do ich rozpoznawania i badania. Kluczowym założeniem autorów systemu była potwierdzona empirycznie teza, że ludzkie emocje mają charakter wrodzony i uniwersalny, tzn. niezależenie od miejsca na ziemi ludzie, jako przedstawiciele jednego gatunku przeżywają emocje, które przejawiają się taką samą ekspresją mimiczną (przebadano osoby z różnych kręgów kulturowych, także takich, które nigdy wcześniej nie miały kontaktów z zachodnią cywilizacją). W ostatecznej wersji systemu Ekman wyróżnił 7 takich emocji, które nazwał podstawowymi. Są to: radość, smutek, zaskoczenie, strach, gniew, wstręt i pogarda.

Okazuje się, że niezależnie od tego jakim językiem mówimy i jakie normy zachowania wpojono nam w procesie wychowania wszyscy w podobny sposób się cieszymy, smucimy, gniewamy itd. Kolejne badania wykazały, że prawo uniwersalności emocji dotyczy także osób niewidomych od urodzenia, a nawet dzieci w łonie matki, u których ok. 6 miesiąca życia można zauważyć pierwsze ekspresji mimiczne radości i obrzydzenia. Fakt, że nasza twarz zdradza autentyczne emocje, a co za tym idzie intencje i nastawienia stał się niemal natychmiast przedmiotem szczególnego zainteresowania wszystkich profesjonalistów, których codzienna praca wiąże się w sposób bezpośredni z odczytywaniem ludzkich emocji (pracownicy działów marketingowych, personalnych, psycholodzy, policjanci, pracownicy agencji wywiadowczych). Z naszej perspektywy umiejętności związane z trafnym rozpoznawaniem stanów emocjonalnych innych osób będą miały krytyczne znaczenia dla wszystkich pracujących w sprzedaży, obsłudze klienta i oczywiście tych, których najważniejszą rolą jest kierowanie i zarządzanie innymi.

W czasie naszych szkoleń i treningów, zgodnie z wytycznymi Paula Ekmana, ćwiczymy cztery podstawowe umiejętności:

Uważności na pojawiające się w nas emocje zanim jeszcze zaczniemy coś mówi i robić,
Świadomej kontroli wyboru własnego zachowania, aby móc osiągnąć ważne dla nas cele bez krzywdzenia innych,
Rozpoznawania emocji u innych na podstawie subtelnych ruchów mięśni twarzy, postawy ciała i tonu głosu,
Ostrożności w wykorzystaniu zdobytych w ten sposób informacji dotyczących uczuć innych ludzi.

Do ćwiczeń i doskonalenia trafności odczytywania ekspresji mimicznej wykorzystujemy program komputerowy, który został opracowany na podstawie ręcznej analizy 10.000 zdjęć, przedstawiających w/w emocje. Aplikacja tworzy siatkę twarzy złożoną z 500 punktów kluczowych, które umożliwiają monitorowanie ruchów poszczególnych mięśni.

7 emocji podstawowych

17 mięśni twarzy

Facial Acion Coding System (AU)

Radość: 6+12; Smutek: 1+4+15; Zaskoczenie: 1+2+5B+26;
Strach: 1+2+5+20+26; Gniew: 4+7+20; Wstręt: 9+15+16;
Pogarda: R12A+R14A

AU 1 – m. czołowy (część środkowa) – Uniesienie wnętrza brwi
AU 2 – m. czołowy (część boczna) – Uniesienie zewnętrznych części brwi
AU 4 – m. podłużny nosa; m. obniżacz brwi; m. marszczący brwi – Opuszczenie brwi
AU 5 – m. dźwigacz powieki górnej; m. tarczkowy górny – Uniesienie górnych powiek
AU 6 – m. okrężny oka (część oczodołowa) – Uniesienie policzków
AU 7 – m. okrężny oka (część powiekowa) – Przymknięcie powiek
AU 9 – m. dźwigacz górnej wargi – Marszczenie nosa
AU 12 – m. jarzmowy większy – Uniesienie kącika ust (wyraźne)
AU 14 – m. policzkowy – Uśmiech z obniżonymi kącikami
AU 15 – m. obniżający kąt ust – Obniżenie końcówek dolnej wargi
AU 16 – m. obniżający wargę dolną – Obniżenie dolnej wargi
AU 20 – m. śmiechowy – Rozciągnięcie ust
AU 23 – m. okrężny ust – Usta rozciągnięte i zaciśnięte (kreska)
AU 26 – m. żwacz; m. skroniowy; m. skrzydłowy – Opadnięcie szczęki

Analiza ruchów opisanych powyżej mięśni twarzy umożliwia trafne odczytanie stanu emocjonalnego w jakim aktualnie znajduje się nasz rozmówca lub rozmówcy. Przedmiotem szczególnego zainteresowania Whitefox są wszelkie trwałe usztywnienia mięśni mimicznych i pozostałych mięśni całego ciała. Wyćwiczona maska obojętności, sztuczny przyklejony uśmiech, zatrzymany gniew i złość lub zawieszenia ciała w stylu haka, kolumny, wieszaka czy stryczka informują nas o przeżytej historii i specyficznych trudnościach w radzeniu sobie z negatywny emocjami. Zrozumienie znaczenia napięć i usztywnień oraz ich zniwelowanie przynosi ulgę i wspiera przekraczanie ograniczeń preferowanej logiki działania i aktualnie działających motywacji.

Radość 6 + 12

Action Unit 6: Uniesienie policzków; Action Unit 12: Uniesienie kącika ust

Ekspresja radości jest sygnałem, że przeżywamy przyjemność, rozbawienie, ulgę, spokój, satysfakcję, dumę lub ekscytację. Ciesząc się mówimy innym, że to, co się dzieje „jest dobre i zachęcamy ich do kontaktu z nami i bycia razem” (Paul Ekman). W naszej pracy spotykamy wiele zagniewanych, smutnych i przestraszonych osób. Na ich twarzach bardzo rzadko pojawia się radość. Nieustanne komunikowanie innym „jestem nieszczęśliwy, boję się, denerwujesz mnie, zaraz coś ci zrobię” powoduje, że nasi współpracownicy i pracownicy będą nas unikać – nie będą przekazywali informacji, nie będą mówili o problemach i pomysłach. Wiele osób z którymi pracujemy nie zdaje sobie sprawy jak wielki potencjał zawodowy ukryty jest w pracy, która daje satysfakcję i pozwala być „człowiekiem pogodnym”.

Smutek 1 + 4 + 15

Action Unit 1: Uniesienie wnętrza brwi; Action Unit 4: Opuszczenie brwi; Action Unit 15: Obniżenie końcówek dolnej wargi (podkówka)

Smutek jest reakcję na stratę i sygnałem, dla innych, że potrzebujemy wsparcia i opieki. Smucąc się mówimy innym „straciłem, coś co było dla mnie ważne – pociesz mnie”. Zdarza się, że spotykamy osoby, którym trudne sprawy zawodowe i prywatne odebrały optymizm, nadzieję, energię do pracy, wiarę w ludzi. Nasza aktywność w takich sytuacjach skupia się na wytrenowaniu umiejętności, które pozwalają przeżywać smutek w kontekście historii całego życia i razem z bliskimi, którzy niejednokrotnie wiele lat czekają, aż uporamy się ze swoim bólem. W czasie treningów uczymy także kierowników i menedżerów jak pełniąc swoją rolę mogą pomagać innym w radzeniu sobie z tym trudnym uczuciem.

Zaskoczenie 1 + 2 + 5B + 26

Action Unit 1: Uniesienie wnętrza brwi; Action Unit 2: Uniesienie zewnętrznych części brwi; Action Unit 5B: Uniesienie górnych powiek (lekkie); Action Unit 26: Opadnięcie szczęki

„Zaskoczenie to najkrótsza ze wszystkich emocji. Jej czas trwania to maksymalnie kilka sekund. Po chwili, kiedy już zorientujemy się co się dzieje, zaskoczenie przechodzi w strach, rozbawienie, gniew, wstręt itd., zależnie od niespodzianki za jaką mamy do czynienia.” (Paul Ekman). Ta krótka emocja jest szczególnie istotna przy rozpoznawaniu kłamstwa. Nie radzimy sobie najlepiej z jej udawaniem. W czasie treningów z zakresu komunikacji, negocjacji, sprzedaży B2B uczymy w jaki sposób kierując się subtelnymi ruchami mięśni twarzy rozpoznać kiedy ktoś próbuje nas oszukać.

Strach 1 + 2 + 5 + 20 + 26

Action Unit 1: Uniesienie wnętrza brwi; Action Unit 2: Uniesienie zewnętrznych części brwi; Action Unit 5: Uniesienie górnych powiek; Action Unit 20: Rozciągnięcie ust; Action Unit 26: Opadnięcie szczęki

Strach pojawia się w sytuacji zagrożenia i mówi innym: „pomóż mi”. Jest reakcją na możliwość bólu fizycznego lub psychicznego. Boimy się często w czasie wystąpień publicznych, przed rozmową z szefem, który nie panuje nad swoim gniewem, w czasie strategicznych dla firmy audytów lub kiedy widzimy, że prawdopodobnie nie zrealizujemy postawionych celów i doświadczymy związanych z tym konsekwencji. Strach niszczy naszą skuteczność radzenia sobie w trudnych sytuacjach, jeżeli powoduje wyłącznie paraliż i panikę.

Gniew 4 + 7 + 20

Action Unit 4: Opuszczenie brwi; Action Unit 7: Przymknięcie powiek; Action Unit 20: Usta rozciągnięte i zaciśnięte (kreska)

Gniew jest reakcją na barierę/przeszkodę lub sytuację kiedy myślimy, że jesteśmy traktowani niesprawiedliwie. Kiedy się złościsz mówisz drugiej osobie: „zejdź mi z drogi”. Gniew różni się od pozostałych emocji tym, że stwarza największe zagrożenie dla innych. Nieustanne kontrolowanie, ciągłe rozdrażnienie, wybuchy złości, wreszcie błędne decyzje personalne – wszystko to sprawia, że stajemy się zagrożeniem dla naszego zespołu. Presja, której doświadczamy powoduje, że coraz trudniej przyjąć nam perspektywę innych i zrozumieć ich potrzeby. W czasie naszych szkoleń uczmy ćwiczeń, które chronią przed pogrążaniem się w zachowaniach prowadzących wprost dla psychopatii, narcyzmu i borderline.

Wstręt 9 + 15 + 16

Action Unit 9: Marszczenie nosa; Action Unit 15: Obniżenie końcówek dolnej wargi; Action Unit 16: Obniżenie dolnej wargi

Wstręt może pojawić się w reakcji na: smaki, zapachy, wrażenia dotykowe, myśli, widoki, dźwięki, inne osoby, działania tych osób, a nawet w odniesieniu do idei (Paul Ekman). Marszcząc nos mówimy innym: „trzymaj się od tego z daleka, weź to stąd”. Ekspresja wstrętu ma dla nas szczególe znaczenia w czasie projektowania i realizowania badań fokusowych (szczególnie w branży spożywczej). Stanowi też poważny sygnał ostrzegawczy, jeżeli wielokrotnie pojawia się w czasie pracy zespołu. Ciekawostka diagnostyczna: „ekspresja wstrętu u żony, skierowana do jej męża podczas rozmowy, w której oboje mieli rozwiązać jakiś konflikt, okazała się prognozować, jaką ilość czasu w ciągu kolejnych czterech lat para spędzi oddzielenie. Wstręt u żony pojawiał się z reguły w reakcji na wycofanie męża (Gottman, 2001).

Pogarda R12A + R14A

Action Unit R12A: Uniesienie kącika ust; Action Unit R14A: Uśmiech z obniżonymi kącikami

„Pogardę odczuwamy jedynie wobec ludzi i ich zachowań, a nie wobec smaków, zapachów czy wrażeń dotykowych.[…] Lekceważąca niechęć wobec osób albo ich zachowań sprawia, że czujesz się od nich lepszy.” (Paul Ekman). Najważniejszą funkcją pogardy jest sygnalizowanie poczucia wyższości, siły i wyższego statusu. Paradoksalnie najczęściej emocja ta pojawia się na twarzach osób niepewnych swojej pozycji i wartości, ale starających się uchodzić za osoby wyjątkowo inteligentne, wykształcone, niezwykle pracowite, często bardzo rodzinne. Jeżeli pogardliwy uśmieszek stanie się utrwalonym elementem naszej ekspresji mimicznej bardzo trudno budować relacje z innymi. Klienci, współpracownicy i pracownicy wyczuwają to „dziwaczne” poczucie wyższości (dystansują się i śmieją).

Czytaj dalej

admin 22 listopada 2017

Strategie i innowacje

Psychologia języka

Strategie i innowacje

narracja i paradygmaty, rachunek zdań, części mowy, formy fleksyjne

Kiedy ktoś zwraca się do nas po indywidualną pomoc rozpoczyna najczęściej od przedstawienia krótszych lub dłuższych opowieści, które wiążą się dla niego z lękiem, smutkiem, wyczerpaniem lub złością. W czasie rozmów poznajemy szczegółowo kolejne zdarzenia, bohaterów i konsekwencje tych historii. Wiele z tych opowiadań, w sytuacjach kryzysowych, kończy się formułowaniem następujących ocen:

Jestem do niczego. Jak mogłem/mogłam doprowadzić do takiej sytuacji. Jeśli pozwoliłem/pozwoliłam, aby coś takiego się stało musi być ze mną coś nie tak. Zepsułem/Zepsułam wszystko!
Nie poradzę sobie. To, co chciałbym/chciałabym lub muszę zrealizować jest ponad moje siły. Moja historia w tym obszarze to wyłącznie ciąg porażek i błędów. Nic mi już nie pomoże! Nadzieja to jedynie oszukiwanie siebie.
Nie zasługuję na: szacunek, przyjaźń, miłość.
Jestem złym człowiekiem. To, co zrobiłem/zrobiłam świadczy o tym, że myślę wyłącznie o sobie. Jestem nic nie wartym/wartą egoistą/egoistką!
Moje życie jest żałosne! Powinienem/powinnam być najbardziej samotnym człowiekiem na świecie.
Świat jest wrogim miejscem w którym każdy myśli tylko o sobie. Też będę tak robił/robiła.

Czasami wypowiadamy to wszystko wprost. Czasami tak myślimy i nie mówimy o tym innym. Zdarza się też, że tylko niejasno rozpoznajemy, że żyjemy w więzieniu zbudowanym z własnych ocen i strachów. Przemijamy zamknięci w naszych oskarżeniach. Zaklęci w żabę ograniczamy marzenia. Sami siebie sądzimy, sami siebie skazujemy, sami sobie wymierzamy karę samotności i wewnętrznej pogardy lub decydujemy się na życie w świecie, w którym najważniejszym doświadczeniem jest samotność

Na szczęście tak bywa tylko w sytuacjach kryzysowych. Nie jest to czas łatwy, ani bezpieczny. Kiedy cierpimy, boimy się, złościmy, przeżywamy osamotnienie nasze historie układają się w złe bajki i mity, które chciałyby nas przerobić na swoich bohaterów.

Rozbicie tych ciemnych historii zaczyna się często od zadania pytań, które pozwalają zobaczyć, że to na czym skupiła się nasza pamięć i uwaga to jedynie wycinki rzeczywistości tendencyjnie ułożone w złą opowieść. Z opisu ubogiego i rozrzedzonego przechodzimy do opowiadania bogatego i złożonego. Nazywamy nasze trudności, aby móc uwolnić się od ich wpływu. Przytaczane są inne pomijane fakty i zdarzenia. Pojawiają się nowi bohaterowie, którzy do tej pory milczeli lub byli niezauważeni. Historia opowiadana jest raz jeszcze – od nowa – uzupełniona o dobre relacje, w których mówimy i myślimy o powodzeniu, o radzeniu sobie, o własnej kompetencji i wartości, o szacunku do siebie, o radości, o przyjaźni, o pięknie, o miłości.

Czytaj dalej

admin 22 listopada 2017