Ćwiczenie terapeutyczne
Moje narracje
złe historie, wyjątki, mocne strony i możliwości, optymizm, odporność psychiczna
Jeśli chcesz, możesz teraz wykonać ćwiczenie, które zmniejsza siłę takich negatywnych historii o sobie i pomaga uwalniać się o ich wpływu. Założenia tej metody wywodzą się z terapii narracyjnej praktykowanej przez Michela White’a i Davida Epstona. Będziesz potrzebował/potrzebowała ok. 45 minut czasu, aby rozpocząć pracę nad własną historią. Ćwiczenie możesz wykonać sam/sama lub wspólnie z bliską osobą, której ufasz i która zna Ciebie od dłuższego czasu.
Takie i podobne historie prowadzą nas czasami przez życie. Ukrywają się tuż pod naszym codziennym zabieganiem, zmęczeniem i zaaferowaniem informacjami bez większego znaczenia. Wracają do nas, kiedy snujemy plany, kiedy mamy marzenia, kiedy próbujemy cieszyć się tym, co przytrafia się nam tu i teraz. Surowo wyznaczają granice możliwego losu. Życie w cieniu tych historii jest udręką i cierpieniem.
Krok 1. Moja trudna historia.
Pierwsza część ćwiczenia jest trudna. Możesz wykonywać ją maksymalnie 7 minut. Jeżeli będziesz przedłużał/przedłużała ćwiczenie, nie przyniesie oczekiwanych rezultatów – pogrąży Cię jeszcze bardziej w pesymizmie i beznadziei. Twoim pierwszym zadaniem jest zapisanie w kilku zdaniach historii, która Ci przeszkadza, która Cię ogranicza, z którą wiąże się wstyd, poczucie winy lub cierpienie. Napisz jedną krótką historię podobną do tych czterech przytoczonych na początku. Nie pisz więcej! Pamiętaj – 7 minut! Koncentrowanie się dłużej na tych kilku zdaniach sprawi, że zepsujesz cały rezultat pracy. Jeżeli wykonujesz ćwiczenie wspólnie z kimś bliskim, poproś go o pilnowanie czasu. Nie pozwól, żeby pomagał Ci budować tą historię lub ją recenzował. Na tym etapie odda Ci największą przysługę, jeśli zostanie wyłącznie Twoim sekundantem.
Krok 2. Wyjątki – jakie zdarzenia przeczą mojej trudnej historii?
Cześć druga ćwiczenia polega na znalezieniu wyjątków tj. konkretnych sytuacji i faktów, które stoją w sprzeczności z opowiedzianą przed chwilą historią. Nie chodzi o pocieszanie siebie, pozytywne myślenie czy udzielanie sobie lub innym dobrych rad i wskazówek. Zadanie drugie polega wyłącznie na przypomnieniu sobie, zapisaniu i analizowaniu faktów i wydarzeń, które trudno pogodzić z zapisaną historią. Spróbuj działać jak metodyczny detektyw, który prowadzi śledztwo w sprawie każdej, nawet najmniejszej niespójności czy rozbieżności. Nie przekręcaj znaczenia zdarzeń. Nie oszukuj siebie. Zapisuj wyłącznie to, czego nie możesz wytłumaczyć, posługując się trudną historią. Kiedy przypomnisz sobie taką sytuację, odpowiedz na dwa zestawy pytań:
Gdzie byłeś/byłaś, kiedy to się zdarzyło?; Byłeś/byłaś tam sam/sama, czy był z Tobą ktoś jeszcze? Kto to był?; Kiedy konkretnie to się stało?; Ile trwało?; Co działo się przed i tuż potem?
Jak sądzisz, co sytuacja, którą przytoczyłeś/przytoczyłaś, mówi o tym, co jest dla Ciebie ważne w życiu i na czym Ci zależy?; W jaki sposób nazwiesz wartości, którymi się wtedy kierowałeś/kierowałaś? Jak opiszesz relację z najważniejszymi bohaterami tej historii?; Jaką wiedzę, zdolności i umiejętności wykorzystałeś/wykorzystałaś w tamtej sytuacji?; Co było potrzebne, aby to zrobić?; Co chciałeś/chciałaś osiągnąć w Twoim życiu, podejmując takie działanie?; Co to mówi o Twoich ówczesnych planach?; Jaka osoba podjęłaby się takiego działania?; Co to mówi o Tobie jako o człowieku, że zdecydowałeś/zdecydowałaś się na takie działanie?
Jeżeli wykonujesz ćwiczenie wspólnie z bliską osobą, poproś ją teraz o pomoc. Skorzystaj z jej pamięci zdarzeń i faktów – dopytuj o te, które nie pasują do obrazu, który przedstawiłeś/przedstawiłaś w złej historii – poproś, żeby odpowiedziała na postawione powyżej pytania i nazwała po swojemu Twoje przekonania, preferencje, wartości, cele, motywy, wiedzę, umiejętności. Wypisz i poddaj analizie min. 5 ważnych dla Ciebie zdarzeń, faktów i sytuacji!
Krok 3. Moja złożona historia.
Trzecia część ćwiczenia polega na napisaniu nowej krótkiej historii. Spróbuj skorzystać z schematu:
– Ponieważ zdarzyło się…,
– i w tych sytuacjach zrobiłem/zrobiłam…
– moja zła historia jest zbyt prosta, żebym mógł/mogła ją traktować poważnie
– moje życie jest dużo bardziej złożone i…,
– potrafię…
– umiem…
– mogę…
Krok 4. Pomoc innych i zakończenie
Ostatnia, czwarta część ćwiczenia, to odpowiedź na dwa proste pytania i kilka rozmów z ważnymi dla Ciebie osobami:
Kto byłby najmniej zdziwiony Twoją nową historią?
Co powoduje, że te osoby byłyby najmniej zdziwione?
Jeśli to możliwe, spotkaj się z nimi i pozwól im mówić o Tobie – o ich odczuciach i spostrzeżeniach.
W sytuacji, kiedy zmagasz się z historią, która Ci przeszkadza, dręczy Cię i ogranicza, powtarzaj wielokrotnie poszukiwanie i analizę wyjątków. W pewnym momencie Twój obraz samego siebie stanie się bardziej złożony, a zła historia okaże się niepewna, tendencyjna, stronnicza i przestanie być dominującą i obowiązującą wersją Ciebie.